دولت و بازار در دوره پیامبر اسلام

اسلام دارای سیستم و نظام خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که برای تمام ابعاد و شئون زندگی فردی و اجتماعی قوانین خاصی دارد و غیر از آن را برای سعادت جامعه نمی­پذیرد. این نظام­ بر اساس بینش­ها و ارزش­های ویژه­ای استوار و هدفشان فراهم کردن زمینه مناسب برای دستیابی بشر به سعادت دنیوی و اخروی است. هدف این مقاله شناخت، بررسی و تجزیه و تحلیل اجزاء و نهادهای اصلی نظام اقتصادی، یعنی دولت و بازار است. تحلیل ویژگی ها و کارکردهای دولت اسلامی و بازار در عصر پیامبر (ص) و الگوی عملی آن حضرت از جایگاه مهمی در تاریخ اسلام و مسلمانان برخوردار بوده که کم­تر بدان پرداخته شده است. پیامبر اسلام نخستین مؤسس و پایه­گذار دولت اسلامی بود که از جمله اقدامات بنیادی و اصلاحی رسول خدا در زمینه اقتصادی، ایجاد و بازسازی بازارهایی بود که بیشتر در اختیار یهودیان مدینه قرار داشت. در نگاه رسول خدا (ص) انجام اصلاحات در نظام بازار، توجه و رسیدگی به امور بازاریان، و برخورد قاطع با متخلفان و گران­فروشان، و نیز توجه به سرمایه­های مردمی و به کارگیری آن­ها با یک مدیریت صحیح و کارآمد در آباد ساختن زمین­ها و توسعه امر تولید، توجه به اصل کوشش و تلاش و تحمل سختی­ها می­تواند در کندن ریشه فقر و نابرابری از جامعه مفید باشد. همچنین دولت اسلامی به طور طبیعی مسئولیت هدایت و نظارت بر بازار را نیز برعهده دارد.